“Цойлогсод” номын тэмдэглэл
Уншихад
урамтай, уран цэцэн үгтэй, зүйрлэлтэй “Цойлогсод” номыг цурам хийлгүй уншиж
дууслаа. Өмнө нь уншиж байсан олон номтой ойролцоо утга агуулгатай санагдсан нь
эхний мэдрэмж билээ. Номоос ухаарах, эргэлзэх, урам зориг авах гэсэн үндсэн 3
“таашаал”-ыг мэдэрсэнээ та бүхэнтэй хуваалцая.
Ухаарсан
нь. Номын агуулга
тун гайхалтай гарчээ. Яаж хүн ямх ямхаар ахих тухай, яавал эмэгтэй хүн сайн ээж
байх тухай, яагаад хүн эерэг байх ёстой тухай, ямар зүйл хүнийг онцгой болгодог
тухай үндсэн дөрвөн бүлгээс уншиж ухаарав. “Ямх ямхаар ахигч амжилтын еврэй
стратеги” бүлэгт цаг хугацааны үнэ цэнэ, түүнтэй дотно нөхөрлөвөл, түүнийг
удирдаж чадвал, түүнд нийцүүлж чадвал хүн хүссэндээ хүрч болдогийг ойлгуулжээ.
Бидэнд нийтлэг байдаг нэгэн алдааг энэ бүлэг их тод харуулсан санагддаг. Тэр
бол хормын дотор өөрчлөгдөх. Энэ дэлхий өөрөө удаан эргэдэг болохоор энэ дэлхий
дээрх өөрчлөлт удаан явагддаг байх. Тиймээс бид цаг хугацаатай нөхөрлөх ёстой.
Нэгэнтээ урт хугацаанд өөрчлөлт хийгдэх юм бол өөрчлөлтөд зориулсан өнөөгийн өөртөө дадал болгох ёстой.
Энэ л энэ бүлгээс ухаарч санасан зүйл байлаа.
Бид бүгд
өөрсдийгөө зөв хүмүүжлээр хүмүүжсэн, зөв хүмүүс гэж боддог. Гэхдээ яг үнэнээсээ
сайн аав,
ээж байна гэдэг хүүхэддээ аль хэрэгтэйг сургаж, хүмүүжүүлэх ёстой мэт. “Ээж байх еврэй урлаг”
бүлэг бидэнд байдаг олон өө сэвийг сануулах шиг санагдсан. Гэхдээ хамгийн тод
ухаарч ойлгох зүйл бол ЭЭЖ гэдэг хүүхдийн хүмүүжлийн эх булаг юм. Тиймээс ч
“Еврэй хүн болох хоёр арга зам байдаг. Эцэг эх нь еврэй, ээж нь еврэй” гэж номд
дурдсан байх.
Гуравдугаар
бүлэг буюу “Бэрхшээлийг сөрөгч еврэй сэтгэл зүй” бүлэг үнэндээ энд тэндээс
үргэлж уншиж байдаг ч тэр бүр дадал болоогүй бодлыг батлахаар бичигдсэн мэт
санагддаг. Бэрхшээлийн цаана боломж байдаг гэдгийг бараг хүн бүр мэддэг байх.
Жишээ, зүйрлэл, амттай бичиглэлээр бэрхшээлийн цаана боломж байдаг тухай дахин
өөртөө сануулах нь “ухаарал” байсан шүү.
“Хөгжлийг
дэмжигч еврэй онцлогууд” бүлэг зөвхөн
еврэй хүний тухай гэж санагдаагүй. Харин дээрх хандлага, дадлагыг өөртөө бий
болгосон хэн бүхэн онцгой байж болох тухай сануулсан гэж ойлгодог. Онцгой байна
гэдэг төрлөхийнх биш харин боловсрол, боловсролыг болон бололцоог худалдан авах
чадвар, үргэлж шинийг эрэлхийлэх эрмэлзэл болон түүнд золиослосон алдаануудын
цуглуулга юм.
Эргэлзсэн
нь. Номын эхний
хуудаснаас л эргэлзээ эхэлсэн. Энэ ном орчуулга биш, судалгааны ажил ч биш
харин монгол хүний зохиол ажээ. Номд гарах олон олон ишлэл, “еврэйчүүд тэгдэг”,
“еврэйчүүд ингэдэг” гэдэг нь ямар ч баримтгүй, нотолгоогүй аж. Яг үнэндээ номын
еврэй гэх үгийг англи, япон эсвэл бүр монгол гээд сольчихсон ч их том утгын
ялгаа гарахгүй болов уу. Учир нь зохиогч еврэйчүүдийг ажигласан, өөрийн
ойлгосон, таамагласнаар дүүргэж бичсэн аж. Жишээ нь Тора сударт “Диваажинтай
хамгийн ойрхон газар бол номын сан юм”[1]
гэж номд гарчээ. Яаж ч интернетээр хайгаад дээрх гайхалтай афоризмыг Тора
судраас нь олохгүй байна. Зохиогч өөрөө зохиогоогүй л бол уг нь ишлэл зүүлтийг
зарчмаар тэддүгээр хуудас, тэр тал гээд ишилчихсэн бол илүү итгэлтэй байх
байсан. Энэ мэт эргэлзээтэй түүх, ишлэл, баримт болж чадахгүй олон “болсон
явдал” байсан хэдий ч ном
бүхэлдээ урам зориг өгөх зорилготой гэж үзвэл энэ тийм ч чухал асуудал биш болж
хувирна.
Урам
зориг авсан нь.
Ном орчуулга биш зохиол гэдгийг дахин тодотговол бид эндээс ямар их урам авч
болохыг ойлгоно. Яагаад монгол хүн гадны соёлыг судалсан тухай ийм гайхалтай
ном бичиж чадахгүй гэж? Жишээ нь “Еврэй хүмүүсийн боловсрол болон амжилтын
нууц” номын зохиогч нь солонгос хүн. Номын борлуулалттай байх, олон хүн
сонирхох нөхцөлийг яг л гадны зохиол мэт олж, шигтгэж, оруулж чадсан нь бид
дэлхийн хэмжээнд ном бүтээх цаг болсоныг илтгэх шиг сайхан зүйлс байлаа.
Ном мөн маш
уран цэцэн зүйрлэл, үгтэй. Жишээ нь “Хүүхдэд анхаарал халамж хэрэгтэй ч хэмжээ
нь хэтрэхэрээ тус
биш ус болдог”[2],
“Өвдөг тухай халцрах нь ертөнцийн төгсгөл биш”[3],
“Ажил хэргийн ертөнц бол тэр чигтээ танихгүй хүнтэй учраа ололцох талбар”[4]
гэх мэт өгүүлбэрүүд. Хэн нэгэн еврэй хүн энэ үгийг зохиогчид хэлээгүй нь
лавтай. Энэ бол зохиогчийн өөрийн мэдрэмж, ур чадвараас гарч буй уран үгс юм.
Гэхээ хамгийн ихээр урам зориг авсан зүйлс бол еврэйг онцгой болгосон зүйл нь
еврэйн онцлог биш бид бүгдэд байж болох энгийн зүйлс болохыг, тэдгээрийг дадал
болговол бидний үр хүүхдийг ч бас тийм их гэгээлэг ирээдүй хүлээж байгаа явдал
юм.
Ингээд
эцэст нь дүгнэхэд, “Цойлогсод” номыг унш. Гэхдээ цензуртай унш.
