Бичлэгийн шинэ төрөл

За хө, блогтоо дахин нэг шинэ лебел нэмнээ. Захидал гэдэг. Ер нь бол уран зохиолын нэгэн шинэ төрлөөр бичие гэж бодлоо л доо. Зохиолчид уран зохиолд өөрийн хувь нэмрээ оруулан шинэ шинэ төрлийг бий болгосон байдаг. Яг шинээр бий болгоогүй ч тухайн төрлөөр бичиж үлгэр жишээ олонд нийцсэн уран зохиолын нэгэн шинэ төрөл болон төлөвшихөд нь тусласан байдаг шүү дээ. Жишээ нь зөгнөлт зохиолын их мастер нь яах аргагүй Жюль Верн. Жюль Верн л зөвхөн зөгнөлт зохиол бичиж байснуу гэвэл хэн ч үгүй гэж хэлнэ, гэхдээ хэн зөгнөлт зохиолыг олонд таниулсан бэ гэвэл олон хүн шууд л Жюль Вернийг нэрлэх болно, тийм биз дээ.

Бас эссэг орчин үеийн анхны хүн гэгдэх Мишел Дө Монтень бий болгосон байдаг бол орсын уран зохиолд тосгоны уран зохиол гэж нэрлэгдэг нэгэн сайхан, үргэлж гэгээлэг, бас энгийн бичигддэг өгүүллэг туужийн төрлийг В.Шукшин гэж хүн бий болгосон байдаг. Манай монголын хуульч Сандаг гэдэг хүн хүншүүлэн өгүүлэх зохиолын төрлийг бидэнд таниулж өгсөн. Түүний “Салхинд хийссэн хамхуулын хэлсэн үг”, “Тэжээсэн нохойн хэлсэн үг” зэрэг олон бяцхан шүлгүүдийг бид арван жилдээ үзэж байсан билээ. Одоо ч сургалтын программд байдаг юм шиг байна лээ. 

Иймд би ч бас уран зохиолын нэгэн төрлөөр бичихийг бодлоо. Энэ бол захидал... Би лебел ээ “алгахан цаасанд атгахан үг шингэе” гэж нэрлэсэн.

Английн зохиолч, филесофч Бэкон “Ном бол цаг эрин гэгч давалгааг дамжин үеэс үед хүргэх эрднийг ачаа тээсэн оюун ухааны хөлөг онгоц мөн” гэж хэлсэн байдаг. Хэлмэгдсэн яруу найрагч Р.Чойномын “Захидал” хэмээх сайхан шүлэг байдаг. Энэ шүлэг л оновчтой сайхнаар захидлыг тодорхойлсон гэхэд болно доо.

Р.Чойном   “Захидал”

Захидал гэдэг, баяр баясгалан,

 Залуу хvний хайрын сэтгэл,

 Заримдаа бас, хэн нэгэн дээр

 Задран дэлбэрэх хvнд бембег юм.

 Хуудас хуудсаар их захидап дотор

 Хумхийн тедий vнэн vггvй ч бий.

 Хуруувчин чинээ нууцхан захидалд

 Хувьхан заяа багтаад ирэх ч бий!

 Эрээлсэн цэцэгтэй дугтуй дотор

 Бараалсан аянга зангираад ирэх ч бий,

 Инээсэн зурагтай дугтуйн цаана

 Ирлэсэн хутга нуугдаад ирэх ч бий.

 Yнэртэн шингээсэн анхилуун хуудсанд

 емхий санаа багтаад ирэх ч бий,

 Yзэмж цэвэрхэн бичгийн мерvvдэд

 Yхсэн заль шингээд ирэх ч бий.

 Алга дарамхан захидлын дугтуйд

 Алах дайсан, аврах нехер,

 Амрагийн дунд чулуудсан яс,

 Амьдралын замд булсан хавх,

 Хахууль амласан бялдуучлалын ембvv,

 Халдвар ихтэй сэтгэлийн тэмбvv

 Ханилал, хагацал, инээд, нулимс

 Хамаг хорвоо бvгд багтдаг байна.